Landbouw als oplossing in plaats van probleem! Ja, het roer moet om in de landbouw en er is geen tijd te verliezen. Heel veel boeren begrijpen en willen dat ook. De politiek zet in op kringlooplandbouw en ondersteunt dat met fiks budget. Super, maar toch dreigt het mis te gaan. Waarom? Omdat het gaat om geld en grote belangen en omdat de boer een verdienmodel is geworden. Omdat alles draait om stikstofberekeningen en om de vraag hoe betrouwbaar die zijn. Omdat op basis van die berekeningen een directieve en discutabele kaart is opgesteld met per gebied aangegeven percentages over te realiseren stikstofreducties. En omdat provincies worden opgezadeld met de opdracht om op basis van die kaart de reducties in heel korte tijd te realiseren en wel in een jaar vlak voor de verkiezingen. In de wandelgangen wordt al gesproken van ‘politieke zelfmoord’. Geen wonder dat provincies zich tegen deze aanpak verzetten. Intussen neemt de urgentie toe. De klimaatomslag laat niet op zich wachten. De biodiversiteit en natuur hollen achteruit. En daarnaast is er ook zoiets als exploderende zorgkosten mede door afnemende (micro)nutriënten in ons voedsel en een ongezond eetpatroon. We zijn chronisch ondervoed, bleek uit recent onderzoek van UMCG-nefroloog GerJan Navis. Er moet iets gebeuren. Hoe komen we uit deze impasse c.q. hoe beëindig je een stammenstrijd die in de kern gaat over hoe ons voedsel het beste geproduceerd moet worden? Misschien helpt het door de focus in het debat te verleggen. Laten we het voortaan hebben over landbouw als oplossing in plaats van als probleem. In plaats van negatief wordt het hele verhaal dan positief. Dat verbindt en geeft energie en perspectief. Boeren snakken naar toekomstperspectief en erkenning voor alles wat ze al hebben gedaan of nog willen doen. Stop dus met de eindeloze stikstofdiscussies en maak je er sterk voor om Nederland als koploper op de kaart te zetten als het gaat om de productie van kwaliteitsvoedsel. Daarvoor heb je dan wel een vitale bodem nodig want daar begint alles mee. Is de bodem gezond dan is er geen stikstofprobleem meer en zijn de voorwaarden optimaal voor biodiversiteit, waterkwaliteit, klimaat en duurzame voedselproductie. Het mooie is dat er in Nederland talloze boeren zijn die hier al veel expertise in hebben opgedaan doordat ze al jaren geleden het roer hebben omgegooid. Ze hebben vaak tegen de stroom in hun nek uitgestoken, ook in financieel opzicht. Omarm die boeren, laat hun bedrijven met rust (ze doen het al goed!) en beloon ze voor het delen van hun kennis en ervaringen. Ondersteun nu volop boeren die nog moeten omschakelen. Maak op maat plannen voor hun bedrijf en creëer daar ook de financiële voorwaarden voor. Je kunt niet groen doen als je rood staat. Voor de RABO-bank ligt hier een prachtige uitdaging. Maak het de boeren mogelijk en geef ze ruimte om te experimenteren met andere producten, met circulaire landbouw en met het doen van andere activiteiten op het erf zoals educatie, B&B, recreatie of het opwekken van zonne-energie (dan wel op het dak graag). Zeker, er zijn in deze kwestie nog veel meer discussiepunten aan te halen waarvan ik er hier een drietal in stellingvorm presenteer. 1. Gedwongen aanpassing of beëindiging van de bedrijfsvoering is aan de orde voor die bedrijven die aantoonbaar direct schadelijk zijn voor de volksgezondheid en/of de natuurwaarde in een bepaald gebied. 2. Zolang er sprake is wereldwijde voedseltekorten mag vruchtbare landbouwgrond niet verkwanselt worden om er woningen of zonnepanelen op te plaatsen. 3. Kleinschalige (biologisch dynamische, permacultuur, agroecologische) landbouw kan prima naast natuurgebieden blijven bestaan. In alle gevallen geldt dat landbouw een oplossing voor veel problemen is. Maar dan wel als deze landbouw wordt ingezet om kwaliteitsvoedsel te produceren en daardoor ook positief kan bijdragen aan de versterking van de bodemkwaliteit, de biodiversiteit en het welzijn van mens en dier. Marlise Vroom, 18 juni 2022